Thực đơn
Cung_(vũ_khí)
Cách tính tầm bắn: các tài liệu cổ thường được ghi chép từ rất lâu rồi nên dữ liệu thường không đầy đủ, hơn nữa rất hiếm học giả nào ghi chép tỉ mỉ đặc tính của một cây cung. Do vậy, các nhà nghiên cứu sử dụng thêm một số kết quả từ thực nghiệm để lấy được kết quả cần thiết. Tầm bắn của cung thường được chia ra thành:
Tầm bắn của những cây cung thường được các tác giả nghiên cứu về quân sự ghi lại, tuy nhiên có những thời gian thông tin này không được quan tâm ghi chép mấy. Dưới đây là một số tài liệu cổ đề cập đến tầm bắn của cung tên:Trong cuốn "De Re Militari" viết vào cuối thế kỉ 4, Vegetius viết:
| “ | Các cung thủ thì chắc chắn bắn trúng còn các tán thạch thủ thường ném sượt qua (các palus[6]),phía trước các palus này người ta thường đặt một bó rơm hay bụi cây và những người khéo léo khi tập luyện thường bắn hay ném trúng các mục tiêu cố định ở khoảng cách 600 pes(180 m) | ” |
Trong Thông điển, Đỗ Hựu ghi lại:
| “ | Lính bắn nỏ cách địch 150 bước(225 m) thì bắn nỏ, cung thủ cách địch 60 bước (90 m) thì bắn tên | ” |
Cuốn sách viết về quân sự thế kỉ 9 của Hoàng Đế Byzantine Leon VI,"Taktika", chương 16 "Trong những ngày chiến đấu" viết:
| “ | Bề rộng sân tập là 150 pes và chiều dài phụ thuộc vào tổng số các palus.Từ 1000 uncia trước sân tập,các mũi tên được bắn đi | ” |
150 pes Hy Lạp = 46,2 m, 1000 uncia = 24,6 m. Tổng chiều dài tầm bắn tập luyện của kị binh Byzantine là khoảng 70 m.
Binh thư yếu lược của Trần Hưng Đạo, phần ″Phép bố trận tác chiến" cũng ghi lại tầm bắn của cung nỏ:
| “ | Mỗi khi đánh thì cho giáo trường ở trước, ngồi mà không được đứng lên. Thứ đến cung rất mạnh, rồi đến nỏ rất mạnh, quỳ gối để chờ. Thứ nữa đến cung thần tý. Ví như ước trận đến trong 200 bước (300 m) thì cung thần tý phải bắn trước, 70 bước (105 m) thì cung nỏ mạnh đều bắn | ” |
Thời Lý - Trần nước ta sử dụng hệ đo lường giống nhà Tống, trong hệ đo lường này 1 bước = 1,5 m.
Trong quyển Lịch triều hiến chương loại chí của Phan Huy Chú, phần Binh chế chí,quyển 3 chép:
| “ | Vĩnh Khánh đế, năm thứ 3(1731),Đổi lại phép thi Bác cử: Trường nhất, bắt chước phép thi ở Trung Quốc,thi giương cung và múa đao, đều chia làm 3 bậc. Cung dùng thứ sức cứng[9] bằng 55 cân (33,25 kg)[10],hoặc 45 cân(27,2 kg)[11],phải giương đẫy sức[12]...Bắn bộ thì dựng cái đích cách 80 bước(160 m),băn 5 phát tên,được 8,9 tiếng "điêu" là hạng ưu,6,7 tiếng là hạng thứ,4,5 tiếng là hạng thứ nữa... | ” |
Tài liệu duy nhất ấn định chiều dài của 1 bước(hay ngũ) ở Bắc Bộ cuối thời Trung Đại là sắc lệnh của Toàn quyền Đông Dương Paul Doumer ngày 2 tháng 6 năm 1897[13] với giá trị của 1 bước = 2 m và là tài liệu phù hợp nhất để tính tầm bắn luyện tập của các cung thủ của vua Lê - chúa Trịnh.
Cung ngắn thường chỉ hiệu quả trong khoảng 30 m, cung trung bình có thể nâng tầm bắn lên 50 – 90 m nhưng cung phức hợp và trường cung- những loại cung được chế biến tinh xảo ở trình độ cao mới là những loại cung có thể bắn xa nhất.Trong tác phẩm Henry IV, đại văn hào Shakespeare mô tả một người lính bắn cung Anh chính xác tới cự li 290 yard(263 m)[14].Cung phức hợp rất đa dạng, có những loại cung khá yếu như cung kị Byzantine, chỉ bắn một mũi tên dài khoảng 70 cm đi 70 m[15], nhưng cung Thổ - loại cung mạnh nhất hiện nay có thể đưa 1 mũi tên đi xa tới 1000 gez(883 m) và tầm bắn hiệu quả lên đến 400 m, ngang ngửa với súng AK[16]. Đây là bảng tổng kết tầm bắn hiệu quả của một số loại cung (đa số là cung phức hợp):
| Loại cung | Tầm bắn hiệu quả | Tầm bắn cực đại |
|---|---|---|
| Cung Hán | 40 m[17] | hơn 100 m |
| Cung Byzantine, cung Huns | 70 m[18] | 135 m |
| Cung Đường-Tống | 90 m[19] | khoảng 300 m |
| Cung thời Trần | 105 m[20] | |
| Cung Ba Tư | 100 m | 200 m |
| Cung Hàn | 150–160 m[21] | 350 m |
| Cung Scythian | 145 m | 350 m |
| Cung thời Trịnh | 160 m[22] | |
| Cung Viking | 200 m | 400 m |
| Cung La Mã | 200 m[23] | 450 m |
| Cung Mông Cổ | 230 m | 500 m |
| Cung Anh | 263 m | 400 m |
| Cung Thổ | 400 m | 800 m |
Thực đơn
Cung_(vũ_khí)Liên quan
Tài liệu tham khảo
WikiPedia: Cung_(vũ_khí)